Ceza sorumluluğunu tamamen ortadan kaldıran ya da azaltan sebeplerden birisi olan sağır ve dilsizlik Türk Ceza Kanunu’nun 33. maddesinde düzenlenmiştir. Sağır ve dilsizlere özel olarak kanun hükmünün oluşturulmasını sebebi ise gelişimlerinin normal çocuklara göre farklı olmasıdır.
İçindekiler
Sağır ve Dilsizlik Nedir?
Sağır ve dilsiz kişilerin gelişimlerinin normal kişilere göre farklı bir şekilde ilerlemesinden dolayı kanun koyucular sağır ve dilsizlerin cezai sorumluluklarını yaş küçüklüğünü baz alarak değerlendirmektedir. Ancak belirlenen sınırlar yaş küçüklüğünde yer alan sınırlardan farklı olmaktadır. Sağır ve dilsiz olan kişilerin sanık ya da şüpheli olması durumunda Türk Ceza Kanunu’nu uyarınca müdafi görevlendirilmesi zorunlu olmaktadır.
Sağır ve Dilsizlerin Ceza Sorumluluğunun Kapsamı
Öncelikle belirli bir yaşı doldurmuş olma şartından anlaşılması gereken şudur. Örneğin 15 yaşını doldurmuş olmak için kişinin en az 15 yıl 1 gündür hayatta olması gerekmektedir. Ancak kişi 14 yıl 11 ay 29 gündür hayatta ise o zaman 15 yaşını doldurmamış anlamına gelmektedir.
Fail ya da şüphelilere TCK 33. madde hükümlerinin uygulanabilmesi için sağır ve dilsizlik durumlarının doktor raporu ile ispatlanması gerekir. Kanunda yer alan yaş grupları ve bu grupların cezai sorumlulukları ise şunlar olmaktadır.
15 Yaşını Doldurmayanlar
Sağır ve dilsiz olan kişilerin 15 yaşını doldurana kadar cezai sorumlulukları bulunmamaktadır. Bu sebeple de bu kişiler hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılması mümkün olmamaktadır. Diğer bir yandan bu kişiler hakkında çocuklara özgü güvenlik tedbirlerinin uygulanmasının önü açıktır.
15 Yaşını Bitirip 18 Yaşını Doldurmamış Olanlar
Bu grup içerisinde yer alan kişilerin cezai sorumluluğu yaptıkları eylemin hukuki sorumluluklarını anlayıp anlamadıklarına göre değişmektedir. Bu kişilerin işledikleri fiillerin anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneklerinin olup olmadığına sosyal inceleme raporu ile karar verilmektedir.
Eğer bu grupta bulunan kişilerin söz edilen yetenekleri gelişmemiş ise o zaman cezai sorumlulukları bulunmamaktadır. Ancak rapor ile bu yeteneklerinin geliştiğine karar verilir ise o zaman ağırlaştırılmış müebbet 12 yıldan 15 yıla, müebbet 9 yıldan 11 yıla kadar hapis cezasına çevrilmektedir. Diğer suçların cezasının ise yarısına karar verilir. Ancak bu süre 7 yılı geçemez.
18 Yaşını Tamamlayıp 21 Yaşını Tamamlamayanlar
Bu yaş grubundaki kişilerin cezai yükümlülükleri bulunmaktadır. Ancak uygulanan ceza yetişkinlere uygulanan cezalar ile aynı olmamaktadır. Bu grup içerisinde ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine 18 yıldan 24 yıla, müebbet hapis cezaları yerine ise 12 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası uygulanmaktadır. Diğer suçların cezalarında ise ceza süresi ⅓ oranında azaltılmaktadır. Ancak verilen ceza 12 yılı geçemez.
21 Yaşını Dolduran ve Daha Yukarı Yaşta Olanlar
21 yaşın üzerindeki kişilerin cezai sorumlulukları tam olarak kabul edilmektedir. Ancak akıl hastalığı sağır ve dilsizlik durumuna eşlik ediyor ise o zaman Türk Ceza Kanunu’nun 32. maddesinin hükümlerinin uygulanması gerekmektedir. Bu sayedede de tehlikenin kalktığı ya da azaldığı tarihe kadar sağlık kurumunda tutulur.
Sağır ve dilsizlik hükümleri kişinin suç fiilini işledikleri tarihteki yaşlarına göre düzenlenmektedir. Diğer bir yandan eğer kişilere müdafii görevlendirmeden beraatına karar verildi ise o zaman sanığın lehine olacak şekilde Cumhuriyet Savcısının temyiz hakkı ortadan kalkmaktadır.
Sağır ve dilsizlerin ifadelerinin tercüman aracılığı ile alınması gerekmektedir. Bunun yanında kişinin yaşı gereği cezai sorumluluğu bulunmasa dahi Türk Ceza Kanunu 54. madde gereğince kişinin suçta kullandığı ya da üretimi, bulundurması, kullanılması ve taşınması suç olan eşyaların müsadere edilmesi gerekir.
Sağır ve Dilsizlik Halinde Uygulanabilecek Güvenlik Tedbirleri
Güvenlik tedbirleri 21 yaşını doldurmuş olan sağır ve dilsizlere uygulanmamaktadır. 21 yaşını doldurmamış kişilerde ise kasten işlemiş olduğu suç sebebiyle hapis cezası alması sebebiyle aşağıda yer alan haklardan mahrum bırakılması mümkün olmamaktadır.
- Sürekli, süreli ya da geçici kamu görevinin üstlenilmesi, (bu madde kapsamında Büyük Millet Meclisi üyeliğinden, devlet, il, belediye, köy veya bunların denetim ve gözetimi altında bulunan kurum ve kuruluşlarca verilen, atamaya veya seçime tabi bütün memuriyet ve hizmetlerde istihdam edilmesi)
- Seçme ve seçilme hakkı,
- Velayet hakkı,
- Vesayet veya kayyımlığa ait bir hizmette bulunmak,
- Vakıf dernek, sendika, şirket, kooperatif ve siyasi parti tüzel kişiliklerin yöneticisi veya denetçisi olmaktan,
- Bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tabi bir meslek veya sanatı, kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etmekten, yoksun bırakılamaz.
- Fiili işlediği sırada 21 yaşını doldurmamış olan sağır ve dilsiz kişilerin işlediği suçlar dolayısıyla tekerrür hükümleri uygulanmaz.
Sık Sorulan Sorular
Sağır ve dilsiz ifadesi nasıl alınır?
Sağır ve dilsizlerin ifadelerinin tercüman aracılığı ile alınması gerekmektedir. Bu durum ceza sorumluluğu olmayan kişilere dahi uygulanmaktadır.
Tam ehliyet sağır ve dilsizler için ne zaman başlar?
Sağır ve dilsizlerin gelişimleri normal kişiler ile farklı şekilde geliştiği için cezai sorumlulukları farklı yaş sınırlarına göre belirlenmektedir. Bu yaş sınırları 21 yaşında bitmektedir.
Hukuki Konularda Danışmak İçin Bize Ulaşın
Merak ettiğiniz hukuki durumlarla ilgili bize ulaşabilirsiniz.
