Organ veya doku ticareti Türk Ceza Kanunu 91 ile 93. maddeler arasında düzenlenmiştir. Bu hükümlere göre kişinin rızası olmadan ya da rızası olsa bile rızayı menfaat karşılığında vermesi durumunda organ veya doku nakli ticareti işlemiş sayılmaktadır. Organ ya da doku naklinin hayatta ya da ölü bir kişiden alınmasının arasında herhangi bir fark bulunmamaktadır.
İçindekiler
Organ veya Doku Ticareti Suçunun Özellikleri
Organ veya doku ticareti suçunun ilk özelliği donörün hukuka aykırı olarak rıza vermesi durumunda suç olarak sayılmasıdır. Organ naklinin geçerli olması için donörün rızasının hukuka uygun bir şekilde verilmesi gerekmektedir.
Ölü bir kişiden rızaya dayalı olmadan organ ya da doku alınması durumunda da organ veya doku ticareti suçu işlenmiş olur. Bu hüküm ile ölen kişinin yakınları ve ölen kişinin hatırası korunmuş olmaktadır.
Organ veya doku rızaya dayalı bir şekilde alınsa dahi satılması,satın alınması ya da aracılık edilmesi durumunda ceza öngörülmüştür. Bu durumda verilecek ceza rıza olmadan organ ya da doku naklinin yapılması ile aynı olmaktadır.
Organ veya doku ticareti suçunun örgüt tarafından gerçekleştirilmesi durumunda ceza ağırlaştırılmaktadır.
Kişinin hukuka aykırı olarak edinmiş olduğu doku ya da organı sakalaması, aşılaması ya da nakletmesi durumunda suç işlemiş olarak sayılmaktadır.
Organ ya da doku nakline izin verilmesi durumunda menfaat sağlanacağına dair olarak yayınlanan reklamlarda suç olarak kabul edilmektedir.
Organ veya Doku Ticareti Suçunun Cezası
- Donörün rızası bulunmamasına rağmen organ ya da doku alan kişi hakkında 5 yıldan 9 yıla kadar hapis cezası uygulanır.
- Hukuka aykırı bir şekilde ölü bir kişiden organ ya da doku alınması durumunda 1 yıla kadar hapis cezası uygulanır.
- Organ veya dokuyu sayın alan, satan ya da ticaretine aracılık yapan kimseler 5 yıldan 9 yıla kadar hapis cezası uygulanır.
- Organ veya doku ticareti suçunun örgütlü olarak işlenmesi durumunda 8 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası uygulanır.
- Organ veya doku naklinin belli bir menfaat karşılığında yapacağını ilan eden ya da reklamını yapan kişiye karşı 1 yıla kadar hapis cezası uygulanır.
- Organ veya doku ticareti suçunun cezasının 1 yıl ve altında olması durumunda ceza, adli para cezasına çevrilebilir.
- Organ ve doku ticareti suçunun 2 yıldan az süre ile cezalandırılması durumunda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı da verilmektedir. Ancak bunun için mağdurun rızasının bulunması gerekmektedir.
- Organ veya doku ticaretinde cezanın ertelenmesi de mümkündür.
Organ veya Doku Ticareti Suçunda Zorunluluk Hali
Kişinin kendisine ya da bir başkasına karşı yönelen ağır tehlikeli ya da olması muhakkak olan eylemlerden korunmak için suç işleyen kişiye ceza verilmemesi olarak tanımlanabilir. Bu hükümler organ ve doku ticaretinde uygulanabilmektedir. Bu sebeple de zorunluluk hali olarak kişinin içerisinde bulunduğu koşullar sebebiyle organ veya doku ticareti işleme suçunu işlemesi durumunda ceza indirimi uygulanmaktadır
Örneğin ekonomik durumu kötü olduğu için böbreğini satan kişinin başka bir imkanının bulunmaması durumunda verilecek ceza üzerinden indirim yapılabilir veya cezasızlık hükümleri uygulanabilir.
Organ ve Doku Ticareti Suçunda Etkin Pişmanlık
Organ ve doku ticareti suçunda etkin pişmanlık hükümlerini uygulamak mümkün olmaktadır. Sanığın bu hakkını kullanması durumunda cezada indirime gidilebilir ya da cezası tamamen ortadan kaldırılabilir.
Organ veya doku ticareti suçunu işleyen ve bu olay resmi makamlara ulaşmadan önce durumu yetkililere haber vermesi durumunda etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanma hakkına sahip olacaktır.
Organ veya doku ticaretinin yapıldığı bilgisinin yetkili makamlara iletilmesinden sonra suçluların yakalanmasına ya da suçun meydana çıkmasına yardım edilmesi durumunda da etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanmak mümkün olmaktadır. Failin etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanması durumunda cezası ¼’inden ½’ye kadar değişen oranlarda azaltılmaktadır.
Organ veya Doku Ticareti Suçunda Görevli Mahkeme
Organ veya doku ticareti suçundan görevli olan mahkemeler asliye ceza mahkemeleri olmaktadır. Yer yönünden yetkili olan mahkemeler ise suçun işlendiği yerde bulunan asliye ceza mahkemeleri olmaktadır.
Organ veya Doku Ticareti Suçunda Şikayet
Organ veya doku ticareti suçu şikayete tabi olmayan suçlar arasında yer almaktadır. Bu sebeple de suç hakkındaki soruşturma savcı tarafından resen başlatılmaktadır. Suçun şikayete tabi olmayan suçlar içerisinde yer almasından dolayı mağdurun şikayetinden vazgeçmesi durumu yargılama üzerinde herhangi bir etkiye sebep olmayacaktır.
Organ veya Doku Ticareti Suçunda Uzlaşma
Organ veya doku ticareti suçunda uzlaşma hükümleri uygulanmamaktadır. Bu sebeple de tarafların kendi aralarında uzlaşması durumu yargılama üzerine herhangi bir etkisi bulunmayacaktır. Ayrıca mahkemeye uzlaşma için başvurulması durumunda dosya uzlaşma bürosuna gönderilmeyecektir.
Sık Sorulan Sorular
Organ satmak suç mu?
Kişinin menfaat karşılığında doku ya da organlarının nakledilmesine müsaade etmesi durumunda organ veya doku ticareti suçu işlenmiş olur. Türk Ceza Kanunu 91. maddesinde yer alan hükümlere göre bu kişiler hakkında 2 yıldan 5 yıla hapis cezası verilmektedir. Ayrıca organın satılması ya da alınmasına aracılık eden kişilere de aynı ceza uygulanmaktadır. Suçun örgütlü olarak işlenmesi durumunda ise cezanın süresi 8 yıldan 15 yıla kadar olmaktadır.
Hangi doku ölüden izinsiz bir şekilde alınabilir?
Tıp eğitimi için gerekli olan kadavranın yurt içinden temin edilememesi durumunda kadavra ya da kadavra parçasının yurt dışından temin edilmesi mümkündür. Ancak elde edilen kadavranın ya da kadavra parçasının soykırım ve insanlığa karşı işlenmiş suçlar yoluyla elde edilmemiş olması gerekmektedir.
Hkukonularda Danı
Hukuki Konularda Danışmak İçin Bize Ulaşın
Merak ettiğiniz hukuki durumlarla ilgili bize ulaşabilirsiniz.
k İç
Hukuki Konularda Danışmak İçin Bize Ulaşın
n Bize Ulaşın
