İnsan Üzerinde Deney Yapma Suçu ve Cezası

Türk Ceza Kanunu 90. maddesinde düzenlenmiş olan insan üzerinde deney yapma suçu ve cezası ile ilgili hükümler aynı zamanda Kişilere Karşı İşlenilen suçlar bölümünde yer alır. İnsan üzerinde deney yapma suçunun kanunlarda yeralmasının sebebi ise vücut dokunulmazlığının korunması, insan hayatı ve sağılığı olmaktadır. 

İnsan üzerinde deney yapma suçunun temel tanımı insanlar üzerinde bilimsel deney yapmaktır. Ancak uygulanan deneylerin başarısız olması sonucunda faile ceza uygulanmaktadır. Yapılan deneyin başarılı olması sonucunda cezasızlık hükümleri uygulanmaktadır. Bunların yanında insa üzerinde deney yapmak tüm halleri ile cezai sorumluluk doğurmamaktadır. Mağdurun izni bulunması durumunda failin cezai sorumluluğu ortadan kalkar. Bukonu ile ilgili hükümler Türk ceza Kanunu 90. maddede düzenlenmiştir. Bu maddede bulunan hükümlere göre ceza sorumluluğunun bulunmadığı durumlar şunlardır.

• Deneyin gerçekleşmesi için yetkili kurum ya da makamlardan gerekli izinlerin alınmış olması,
• Yapılacak deneylerin öncelikle insan dışı ya da hayvan deneyleri ile etkinliğinin kanıtlanmış olması,
• İnsana uygulanmadan önce yapılan deneylerde istenilen sonuçların alınmasına bağlı olarak insanlar üzerinde deney yapılması gerekliliğinin doğması,
• İnsanlar üzerinde deneyin uygulanmasından sonra herhangi kalıcı bir hasarın oluşmaması,
• Deneyin uygulanma aşamasında insan onuruna aykırı hareket edilmemesi, acı vericci faaliyetlerde bulunmaması,
• Deneyden elde edileecek sonuçların deneklere yüklediği külfetten ve sağlıklarının üzerinde oluşan tehlikeden daha ağır basması gerekir,
• Deneklere ayrıntılı açıklamanın yapılması ve bunun sonucunda rıza alınması gerekir,
• Rızanın herhangi bir menfaat sonucunda verilmemesi.

Çocuklar Üzerinde Bilimsel Deney Yapılması

Çocuklar üzerinde deney yapılmasının cezasızlık durumları yine aynı maddede düzenlenmiştir.

• Deneyin yapılması sonucunda deney adına ulaşılmak istenilen amaç adına çocuklar üzerinde yapılmasının gerekli olması,
• Denek olacak çocuğun rıza yeteneğine sahip olması durumunda çocuğun rızasının alınması,
• Çocuğun rızasının yanında çocuğun anne babasının ya da vasisinin yazılı izninin alınması,

Hasta Olan Kişinin Üzerinde Tedavi Amaçlı deney Yapılması

Kanunlarımızda hasta olan kişinin rızası bulunmadan üzerinde deney yapılması da suç eylemlerinden birisi olarak sayılmıştır. Diğer bir yandan uygulanan ya da tıbben mümkün olan tüm uygulamların yapılması sonucunda hastanın iyileşmemesi durumunda hastanın da rızası alınarak ve bilimsel temellere uygun olarak tedavi amacı taşıyan deneylerin yapılması durumunda cezai sorumluluk bulunmamaktadır.

Hasta olan kişinin üzerinde uygulanan deneylerinn cezai sorumluluğunun ortadan kalkması için sadece rızasının bulunması yeterli olmamaktadır. Bunun yanında hastanın ayrıntılı bir şekilde bilgilendirilmesi ve bu bilgilendirmenin yazılı bir şekilde yapılması gerekir. Ayrıca hastanın üzerinde yapılacak deneyiin hastane ortamında yapılması da gerekmektedir.

İnsan Üzerinde Deney Yapma Suçunun Özellikleri

Özgü suçlardan birisi olmayan insan üzerinde deney yapma suçunda fail herkes olabilir. Bu sebeple de suçu gerçekleştirmek için herhamgi bir özellik taşıma gerekliliği bulunmamaktadır.

Bunun yanında suçun mağduru da herkes olabilir. Bilimsel deneye maruz kalan her gerçek kişi insan üzerinde deney yapma suçunun mağduru olabilmektedir.

İnsan üzerinde deney suçu ancak kasıtla işlenebilen bir suçtur. Bu sebeple de taksirli ya da olası kastla hareketle işlenmesi mümkün olmaktadır.

İnsan Üzerinde Deney Yapma Suçunun Cezası

İnsan üzerinde deney yapma suçunn temel cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası olmaktadır. Deneyin hasta olan bir kişi üzerinde rızasız bir şekilde yapılması durumunda ise ceza 1 yıl olmaktadır. 

İnsan üzeinde deney yapılmasının alt sınırı buunduğu için cezanın adli para cezasına çevrimesi mümkün olmaktadır. Bunun yanında verilecek cezanın hükmünün geri bırakılması ihtimali de bulunmaktadır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilebilmesi için failin sabıka kaydının bulunmaması gerekir. Bunun yanında verilecek cezanın 2 yıl ve altında olması da gerekmektedir. Son olarak insan üzerinde deney yapılma suçunun 2 yıl ve daha az olmzası durumunda hapis cezasının ertelenmesine karar verebilir.

Eğer insan üzerinde deney yapma suçunun sonucunda mağdurun ölmesi ya da yaralanması durumunda kasten adam öldürme ya da kasten adam yaralama suçlarının hükümleri uygulanmaktadır.

İnsan Üzerinde Deney Yapma Suçunda Görevli Mahkeme

İnsan üzerinde deney yapma suçunda görevli olan mahkeme asliye ceza mahkemesi olmaktadır. Yer yönünden yetkili mahkeme ise şuçun işlendiği yerde bulunan asliye ceza mahkemeleri olmaktadır.

İnsan Üzerinde Deney Yapma Suçunda Şikayet

İnsan üzerinde deney yapma suçu şikayete tabi olmayan suçlar içerisinde yer almaktadır. Bu sebeple de savcılık soruşturmayı resen balatmaktadır. Suçun şikayete tabi olmaması aynı zamanda mağdurun şikayetini geri çekmesi yargılama sürecinde herhangi bir etkisi bulunmamaktadır.

İnsan Üzerinde Deney Yapma Suçunda Uzlaşma

İnsan üzerinde deney yapma suçu aynı zamanda uzlaşmaya tabi olmayan suçlardan birisi olmaktadır. Bu sebeple de fail ve mağdurun anlaşması durumunda dahi yargılama aşamasına herhangi bir etkisi bulunmamaktadır.

İnsan Üzerinde Deney Yapma Suçunun Zamanaşımı

İnsan üzerinde deney yapma suçunun zamanaşımı süresi 8 yıldır. Zaman aşımı süresi suçun işlendiği tarihte başlamaktadır. Zamanaşımı süresinin dolması sırasında dava devam eder ise dava zamanaşımı sebebiyle dava düşer.