Suça İştirak Nedir?

Suç işleme düşüncesi ve icrası sırasında 2 kişiden fazla kişinin bulunması durumuna suça iştirak denmektedir. Suça iştirak sayılabilmesi için tek kişi tarafından işlenebilecek bir suçun birden fazla kişi tarafından işlenmesi gerekmektedir. Sadece kasten işlenebilen suçlarda suça iştirak söz konusu olmaktadır. Bu sebeple de taksirle işlenen suçlarda suça iştirak yerine kusur oranı söz konusu olmaktadır.

Suça iştirak temel olarak asli iştirak ve ferri iştirak olarak ikiye ayrılmaktadır. Bunun yanında suça iştirak söz konusu olduğunda şeriklik ve faillik kavramları söz konusu olmaktadır. Faillik suçun kanunda bulunan şekli ile suçun icra edilmesini temsil ederken, şeriklik ise faillere yardım eden ya da azmettiren kişiler için kullanılmaktadır.

Müşterek Faillik Suretiyle Suça İştirak

Müşterek faillik söz konusu olduğunda suça katılan her bir failin suç fiilinin gerçekleşmesinde katkısı hali bulunmaktadır. Örneğin hırsızlık yapmak için anlaşan iki kişiden biri gözcülük yapar diğe ie malları çalar ise her bir fail suçun tam cezası ile cezalandırılır.

Dolaylı Faillik Suretiyle Suça iştirak

Dolaylı faillikte ise bir kişinin başka bi kişiyi araç olarak kullanarak suç işlemesidir. Bu durumda dolaylı fail de fail kadar ceza almaktadır. Örneğin 18 yaşından küçük bir çocuğun bir yetişkin tarafından adam öldürmeye ikna edilmesi.

Şeriklik Suretiyle Suça İştirak

Şeriklikte suç sorumluluğu faillikte olduğu gibi failin kendi fiilinden kaynaklanmamaktadır. Bu sebeple de şerikler başkanlarının işledikleri suçlardan dolayı bağlılık kuralı çerçevesinde suçtan sorumlu tutulmaktadır. Bu sebeple de şeriklerin cezası faillerin işlemiş olduğu suçun ağırlaştırıcı ya da hafifletici sebeplere sahip olmasına göre belirlenmektedir.

Suça Azmettirme Suretiyle İştirak

Suça azmettirme en temel hali ile suç işleme düşüncesi olmayan bir kişinin telkin ya da ikna yolu ile suç işlemeye karar vermesini sağlamaktır. Şeriklik biçimlerinden birisi olan suça azmettirmenin cezası işlenen suçun cezası ile aynı olmaktadır.

Suça Yardım Etme Suretiyle İştirak

Suça yardım etme suçunda ise suç işleyemeye karar vermiş olan kişiye maddi ya da manevi olarak katkıda bulunması söz konusu olmaktadır. Suça yardım etmede şerik suçlar arasında yer almaktadır. 

Suça yardım etme suretiyle iştirak suç olarak sayılması için fiilin hukuka aykırı ve kasten işlenmesi gerekmektedir. Suçun işlenmesine yardım eden kişi kişisel nedenleri göz önüne alınmadan kusuru oranında ceza alacaktır. 

Suça yardım etme suçunun gerçekleşebilmesi için suçun en azından teşebbüs aşamasına gelmiş olması gerekmektedir. 

Müşterek Faillik ve Dolaylı Faillik

Müşterek faillik halk arasında suç ortaklığı olarak da bilinmektedir. Kanunlarımızdaki tanımı ise kanunda suç olarak sayılan fiillerin birden fazla kişi tarafından ortaklaşa işlenmesi olmaktadır.

Müşterek faillikten bahsedebilmek için iki şartın bir arada gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu şartlardan ilki faillerin kendi aralarında birlikte suç işlemeye karar vermeleri ve suç işleyişi üzerinde birlikte hakimiyet kurmalarıdır. 

Müşterek faillikte suça katılan herkes fail konumunda olmaktadır. Bu sebeple de suç fiilinin üzerinde ortak hakimiyet kurup kurmadıkları önemlidir. Eğer faillerden birinin diğerlerinin işlediği fiili tamamlaması söz konusu ise o zaman müşterek faillik söz konusu olmaktadır. 

Dolaylı Faillik

Dolaylı faillikte bir kişi başka birini suç işlemesi için araç olarak kullanmaktadır. Diğer bir deyişle faillerden birisi suç işleme eylemine katılmamakta ancak suç eylemini gerçekleştiren fail üzerinde hakimiyet kurmaktadır. Dolaylı failin bu özelliği sebebiyle suç eyleminde bulunmasa dahi suçu gerçekleşen fail le aynı cezayı almaktadır. Diğer bir yandan suç eylemini gerçekleştiren kişinin suçu işlemesinde kusur yeteneğinin bulunmaması durumunda dolaylı faile verilecek olan ceza ½ ile ⅓ arasında değişen oranlarda artırılmaktadır. Çünkü bu durumda suçu işleyen kişi istismar edilmektedir.

Suç Azmettirme ve Cezası

Suça azmettirmede herhangi bir suç düşüncesi olmayan bir kişiye telkin ya da ikna yolu ile suç işleme düşüncesinin yaratılmasıdır. Azmettirme suçundan bahsedebilmek için azmettiren kişinin kasıtlı bir şekilde diğer kişi ya da kişileri suça ikna etmesi gerekmektedir. Eğer suç eylemini gerçekleştiren kişinin daha öncesinde suç işleme düşüncesi varsa o zaman azmettirme suçundan bahsetmek mümkün olmayacaktır. Bunun yerine suç ortaklığı olarak tanımlanacaktır. 

Suça azmettirme cezası da suç ile aynı olmaktadır. Bu sebeple de azmettiren failin cezası da suçu işleyen fail ile aynı olmaktadır. Bunun yanında azmettirme suçunu artıran durumlar da bulunmaktadır. Eğer azmettiren kişi nüfusunu kullanır, altsoy ya da üst soyuna suçu işletirse ⅓ ile ½ oranında artırılmaktadır. Failin çocuğu suça azmettirmesi durumunda ie araların altsoy ya da üstsoy ilişkisi aranmamaktadır.

Eğer bir suçta azmettirenin kim olduğu belli değilse ve azmettirenin kim olduğu faillerden birisi tarafından mahkemeye bildirilirse o zaman ağırlaştırılmış müebbet hapis cezaları 25 yıla kadar hapse, müebbet hapis cezaları ise 15 yıla kadar hapis cezasına çevrilmektedir. Diğer suçlarda ise cezanın 1/3 ‘ü oranında indirime gidilmektedir. 

Suça Yardım Etme ve Cezası

Suça yardım etme suçundan bahsedebilmek için kişinin faile suç işlemeden önce sonra ya da fiil sırasında yardım etmesi gerekmektedir. Suça yardım ile müşterek faillik arasındaki fark ise suça yardım eden fail, asil fail ile suç fiili üzerinde ortak hakimiyete sahip olmamaktadır. Suça yardımda önemli olan failin asıl failin suçu işlemesini kolaylaştırmasıdır. 

Suça maddi Yardım Etme

Suça maddi yardım etme kanunda şu şekilde belirtilmiştir. 

• Asil failin suçu işlemesini sağlamak için gerekli silahları temin etmek,
• Suçun işlenmesinden önce ya da sonra maddi yardımda bulunarak suçun daha kolay işlenmesini sağlamak.

Suça Manevi Yardım Etme

Failin asıl suça manevi yardım etme şekli kanunumuzda şu şekilde belirtilmiştir.

• Suçu işlemesi için asıl faili teşvik etmek,
• Failin vermiş olduğu suç işleme kararını kuvvetlendirmek,
• Failin suçu işlemesinden sonra faile yardım edileceğinin vaadinde bulunmak,
• Asıl faile suçun nasıl işleneceği konusunda yol göstermek,

Suça Yardım Etmenin Cezası

Suça yardım etme suçunun cezası suça göre değişiklik göstermektedir. Eğer suç ağırlaştırılmış müebbet cezası gerektiriyor ise yardım eden faile 15 yıldan 20 yıla kadar hapis, müebbet cezası gerektiriyor ise 10 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer cezalarda ise yardımda bulunan faile suçun cezasının yarısı kadar ceza verilmektedir. Verilen bu ceza 8 yıl hapis cezasını geçemez. 

Suça İştirak Halinde Gönüllü Vazgeçme Hükümleri

İştirak halinde işlenen suçlarda da faillerden birisi suç işlemekten gönüllü bir şekilde vazgeçer ise o zaman işlem sadece bu fail için yapılacaktır. Diğer bir yandan suçtan gönüllü vazgeçen ailin tüm çabalarına rağmen suçun işlenmesinin önüne geçmemesi durumunda da gönüllü vazgeçme hükümlerinden yararlanmaktadır.